Medycyna estetyczna
Toksyna botulinowa

Ile kontrowersji, mitów, a ile prawdy?

Już samo słowo „botoks” wzbudza u wielu Pacjentów niepotrzebne emocje, a półprawdy podawane z wypiekami na twarzy z ust do ust stale funkcjonują i mają się całkiem dobrze nawet wśród „znawców tematu” prasy lifestyle-owej. Ileż to razy czytaliśmy o gwiazdach srebrnego ekranu i celebrytach, które zrobiły sobie ogromne usta botoksem (sic!), czy straciły mimikę po „botoksie”?

Podobnych opowieści krążących w różnego rodzaju mediach jest mnóstwo. Nieznajomość tematu, pomylone pojęcia czy zwykła nierzetelność dziennikarska?

CZAS WIĘĆ SPROSTOWAĆ PARĘ POJĘĆ...

Toksyna botulinowa, czym właściwie jest i jak działa?

Jest substancją białkową, produktem przemiany materii bakterii – Gram dodatnich pałeczek Clostridium botulinum.

W przeszłości była przyczyną wielu zatruć zwanych botulizmem, związanych najczęściej ze spożyciem źle przechowywanych produktów spożywczych.

Zła higiena, zła sława, która przyległa do toksyny botulinowej (zwanej potocznie jadem kiełbasianym) wzbudzała jednak olbrzymie zainteresowanie naukowców, chcących poznać mechanizm jej działania.

Nie pierwszy to przypadek w medycynie, iż ta sama substancja zastosowana w odpowiednich dawkach, z niebezpiecznej staje się prawdziwym dobrodziejstwem, stosowanym obecnie w wielu schorzeniach.

Wyizolowanie aktywnej neurotoksyny i jej produkcja dla celów leczniczych miała miejsce w latach siedemdziesiątych XX wieku. Jej pionierem był Edward Schantz i Alan B. Scott, którzy zastosowali ją w leczeniu zeza. Toksyna botulinowa okazała się być niezwykle skuteczną w leczeniu wielu zespołów neurologicznych z nadmiernym napięciem mięśniowym, połowicznym kurczem twarzy, nadmiernej potliwości, zespołach spastycznych (np. u dzieci z porażeniem mózgowym) oraz w leczeniu nadmiernej aktywności mięśni żwaczowych, skutkującej zespołami bólowymi stawu skroniowo-żuchwowego, głowy, karku i szyi.

Jest stosowana również w leczeniu migreny i zespołów bólowych mięśni twarzoczaszki. Jak donoszą ostatnie badania również przynosi pozytywne efekty terapeutyczne w leczeniu depresji.

Krótka historia

• 1989 rok- rejestracja toksyny botulinowej w celach leczniczych przez FDA (Food and Drug Administration). Leczenie zeza i kurcze powiek.
• 2002 rok - akceptacja FDA, użycia toksyny botulinowej w medycynie estetycznej.
• 2004 rok – akceptacja FDA i rejestracja toksyny do celów leczniczych pierwotnej nadpotliwości pach.

Obecnie jest najpopularniejszym i najbezpieczniejszym zabiegiem w zakresie medycyny estetycznej. W 2008 roku sprzedano ponad 2,5 mln fiolek Botoksu (nazwa handlowa) a jej użycie stale rośnie.

Mechanizm działania

Zrozumienie mechanizmu działania toksyny botulinowej spowodowało znalezienie dla niej wielu zastosowań we współczesnej terapii, w tym również medycynie estetycznej. Hamując przewodnictwo neuronowo-mięśniowe w płytce motorycznej mięśnia doprowadza do czasowo osłabienia jego działania.

Podawane wybiórczo w niewielkich dawkach powoduje osłabienie siły nadaktywnych mięśni mimicznych twarzy, szyi czy dekoltu. Jej działanie jest odwracalne (odczuwana dezaktywacja).

W medycynie estetycznej jest podawana punktowo w ściśle określone regiony mięśni. Powoduje to czasową ich dezaktywację i relaksację, przez to ulegają spłyceniu zagniecenia i zmarszczki skóry, wywołane nadmierną aktywnością mięśni mimicznych.

Zauważmy

Młoda skóra mimo dużej aktywności mimicznej „wraca” do pierwotnego wyglądu, a wszystkie dynamiczne zmarszczki zanikają. Dzieje się tak, gdyż ilość elementów „podporowych skóry” - kolagenu i elastyny, odpowiedzialnych za jej sprężystość jest wystarczająca, aby sprostać pracy mięśni mimicznych.

 

Z biegiem lat sytuacja zmienia się diametralnie. Skóra ludzka traci swoją sprężystość, stopień uwodnienia, spowalnia się metabolizm komórkowy. „Zmęczona” wieloma latami pracy nie jest już w stanie przeciwstawić się pracy mięśni mimicznych.

 

Początkowo dynamiczne zmarszczki utrwalają się i pozostają widoczne w postaci bruzd i zagnieceń nawet w wypadku braku jakiejkolwiek aktywności mięśniowej. Takie zmarszczki nazywane są statycznymi możemy jedynie spłycać podaniem toksyny botulinowej, zapobiegając ich pogłębieniu.

Wyłączając czasowo aktywność wybranych mięśni możemy uzupełnić terapię botulinową zastosowaniem terapii uzupełniających takich jak: podanie kwasu hialuronowego, koktajli peptydowo-witaminowych (patrz Mezoterapia), czy zastosować naturalną „autoszczepionkę” jaką jest osocze bogatopłytkowe Pacjenta. Takie holistyczne podejście do leczenia jest bardzo istotne.

Podanie powyższych preparatów pozwoli odbudować i „podeprzeć” w sposób naturalny rusztowanie skóry, wypełnić zagniecenia, wzmocnić ją, stymulując jednocześnie fibroblasty do produkcji kolagenu i elastyny w miejscach szczególnie podatnych na nadmierną aktywność mięśniową. Nasza skóra odpoczywa od nadmiernej pracy, a efekt uzyskany dzięki podaniu toksyny botulinowej jest w pełni naturalny, twarz wygląda na zrelaksowaną i wypoczętą.

U Pacjentów z nadmierną aktywnością mimiczną – typ hiperkinetyczny, należy zastosować toksynę botulinową stosunkowo wcześnie, zanim dojdzie do utrwalenia powstałych zmarszczek, a zdarza się to nawet u Pacjentów około 30 roku życia.

Pamiętajmy!

Sztuka podania toksyny botulinowej opiera się na stosowaniu niewielkich, w pełni bezpiecznych dawek, które powodują selektywne, czasowe zablokowanie nadreaktywnych mięśni, ze świadomością zachowania naturalnego wyglądu całej twarzy. Poznanie anatomicznych i funkcjonalnych zależności pomiędzy mięśniami pozwoli na wyłączenie hyperaktywnych grup mięśniowych, dzięki czemu Pacjenci będą wyglądać na wypoczętych, a ich twarz nabierze harmonijnego wyglądu.

Wskazania do stosowania toksyny botulinowej

• poziome zmarszczki czoła
• lwia bruzda (zmarszczka gniewu)
• unoszenie brwi (eyebrows lift)
• kurze łapki (zmarszczki mięśnia okrężnego oka)
• zmarszczki powieki dolnej („siateczka” powieki dolnej)
• zmarszczki nosa („zmarszczki królicze”)
• redukcja uśmiechu dziąsłowego („gummy smile”)
• zmarszczki wargi górnej i dolnej („zmarszczki palacza”)
• linie marionetki
• zmarszczki brody („broda brukowana”)
• pasmo mięśnia szerokiego szyi („pionowe sznury na szyi”)
• nadmierna rozbudowa „kwadratowa” muskulatura twarzy
• bruksizm; zgrzytanie i nadmierne zaciskanie zębów
• nadpotliwość pierwotna (pachy, stopy, dłonie)

Przebieg zabiegu

Wszystkie zabiegi z użyciem toksyny botulinowej wykonuje się po konsultacji z Pacjentem, analizie rysów twarzy w strefie spoczynku i przy wzmożonej mimice, wykonaniu dokumentacji fotograficznej.

Przygotowana i odpowiednio zdezynfekowana skóra zostaje punktowo i bardzo delikatnie ostrzyknięta za pomocą bardzo cieniutkiej igły.

• Iniekcję można wykonać po uprzednim znieczuleniu za pomocą specjalnego kremu, jednak podane dawki są tak minimalne, iż delikatne śródskórne czy domięśniowe podanie preparatu jest zwykle bezbolesne. Dodatkowo można zastosować punktowe chłodzenie przed i pozabiegowe.
• Dobrane dawki są wypadkową wielu zmiennych jak głębokość zmarszczek, typ mimiki, płeć, wiek.
• Pierwsze efekty działania toksyny botulinowej są zauważane co najmniej po 24-48 godzinach od podania, ale najczęściej na zupełny efekt terapeutyczny należy poczekać do 7-10 dni po iniekcji preparatu.
• Po 12-16 tygodniach po aplikacji powraca funkcja mięśniowa i przekaźnictwo nerwowe, jednak nie oznacza to konieczności natychmiastowej, kolejnej terapii. Mięśnie po takim okresie relaksacji nie wymagają podania większych dawek.
• Wieloletnie stosowanie toksyny botulinowej, nie wymaga podawania coraz większych dawek, a w wypadku zaprzestania podawania toksyny botulinowej nie pojawi się wzmożona aktywność mięśniowa. TOKSYNA BOTULINOWA NIE UZALEŻNIA MIĘŚNI MIMICZNYCH OD SWOJEGO DZIAŁANIA.
• W wypadku leczenia nadpotliwości obserwowane jest istotne dłuższe działanie, występujące nawet po 6-8 miesiącach.

Zalecenia pozabiegowe

• W dniu iniekcji toksyny botulinowej zrezygnuj z nadmiernej aktywności fizycznej, rozgrzewających kąpieli, sauny czy basenu
• Nie spożywaj alkoholu
• Nie stosuj leków rozrzedzających krew
• Nie dotykaj miejsc iniekcji, zrezygnuj z makijażu
• Przez 5-6 godzin utrzymuj pionową pozycję ciała
•  
•  
•  

Przeciwwskazania do stosowania toksyny botulinowej

• Nadwrażliwość na toksynę botulinową lub jej składowe
• Zaburzenia przewodnictwa nerwowo-mięśniowego (miastenia, zespół Lamberta-Eatona-Rooke'a)
• Aktywne infekcje w okolicy zabiegowej
• Leczenie antykoagulantami (po konsultacji z lekarzem prowadzącym)
• Zaburzenia krzepnięcia krwi
• Zażywanie antybiotyków z grupy aminoglikozydów (gentamycyny, amikacyny, tobramycyny)

Ważne!

W celu obniżenia ryzyka niepowodzeń klinicznych z powodu produkcji przeciwciał, (brak reakcji na podanie preparatu) pomiędzy poszczególnymi zabiegami należy zachować odstępy co najmniej dwumiesięczne.

Dawki stosowane w medycynie estetycznej sięgają przeciętnie 50-100 jednostek (unitów) preparatu i są w pełni bezpieczne.

Okno terapeutyczne (bezpieczeństwo dawki) jest bardzo szerokie. Dawki niebezpieczne sięgają kilku tysięcy jednostek np. podanie 50!!! fiolek Botoksu. Taka sytuacja w historii stosowania toksyny oczywiście nigdy nie miała miejsca.

Ze względu na obowiązek informowania Pacjenta o wszystkich możliwościach działań ubocznych (również wymienionych w ulotce przez producentów), mimo iż zdarzają się one niesłychanie rzadko i są przemijające podajemy poniżej następujące działania niepożądane:

• niewielkie krwiaczki i zaczerwienienia w miejscu podania
• przejściowa ptoza – czyli czasowe opadnięcie powieki górnej związane z przenikaniem preparatu do mięśnia dźwigacza powieki górnej (antidotum: stymulacja mięśnia tarczkowego przez miejscowe podanie środków sympatykomimetycznych o typie fenylefryny np. kropli do oczu Visadron)
• suchość w jamie ustnej i objawy grypopodobne (zwykle trwające 1-2 dni)